Troposfera - poziom zaawansowany

E1

Napromieniowanie: (doświadczenie należy wykonać przy włączonym wentylatorze odprowadzjącym dym i opary! Użyj folii aluminiowej jako ochrony przed promieniowaniem UV!)
Reaktor z chłodzoną wodą lampą immersyjną (450 ml) należy napełnić 2 ml tetrachloroetanu [Xn,N; R: 40-51/53; S: 2-23-36/37-61], oraz, do ok. 1 cm wysokości, szklanymi paciorkami lub kółeczkami i świeżymi liśćmi.
Włącz chłodzenie wodą i naświetlaj przez 25 minut za pomocą lampy immersyjnej (150 W - UV, wysokociśnieniowa lampa z parami rtęci).

E2

Ekstrakcja i filtracja: (eksperyment groupowy)
Włóż pocięte liście i piasek kwarcowy do moździerza i rozetrzyj z metanolem [T,F; R: 11-23/24/25-39/23/24/25; S: 1/2-7-16-36/37-45]. Następnie przefiltruj zielony roztwór.
Przygotuj ekstrakty z napromieniowanych i nienapromieniowanych liści z tego samego gatunku drzewa.

E3

Chromatografia cienkowarstwowa: (eksperyment grupowy)
Podziel płat folii aluminiowej pokrytej żelem silikonowym na 2 części i wydziel po 2 miejsca, gdzie będą nałożone oba ekstrakty, opisane w E2. Aby uzyskać chromatogram cienkowarstwowy użyj jako rozpuszczalnika mieszanki zawierającej eter (o punkcie wrzenia w zakresie 30-50°C)[F+,Xn,N; R: 12-51/53-65-66-67; S: 9-16-29-33-61-62], benzynę (o punkcie wrzenia w zakresie100-140°C)[F, Xn, N; R: 11-38-51/53-65-67; S: 9-16-23-24-33-61-62] i 2-propanol [F, Xi; R: 11-36-67; S: 2-7-16-24/25-26] w proporcjach 25:25:5.

Które barwniki zostały uszkodzone lub zniszczone?
Po czym to można poznać?

Eksperyment z niszczeniem liści (E1) jest przykładem procesów, które mogą zachodzić także w przyrodzie. Warunki panujące w reaktorze nie sa jednak takie tak w przyrodzie, częściowo są znacznie bardziej ekstremalne niż w troposferze czy stratosferze.
Wpisz odpowiednie słowa do tabeli poniżej (np. wyższy, niższy, krótszy, dłuższy, inny, prawie taki sam itp.) określające procesy i warunki w troposferze i stratosferze w porównaniu z tymi w eksperymencie:

troposfera

stratosfera

ciśnienie gazu

skład mieszanki gazowej

czas napromieniowania

okresowość napromieniowania (rytm dobowy)

długość fali świetlnej ( l )

system otwarty/zamknięty

dynamika zmian masy gazu

temperatura mieszaniny gazów

Zinterpretuj prognozy zawartości ozonu pokazane na ryc. 3. Co jest bardziej alarmujące: zmiana całkowitej zawartości ozonu czy też zmiana w jego pionowym rozkładzie? Uzasadnij odpowiedź.

Z4

Popatrz na pionowy rozkład ozonu za 60 lat (ryc. 3, po prawej). Jakie zjawisko zostało pokazane w sposób modelowy w eksperymencie?
1. dziura ozonowa
2. smog fotochemiczny
3. dziura ozonowa i smog fotochemiczny
Uzasadnij swoją odpowiedź.

Z5

ß-karoten ma słaby punkt, w którym łatwo go zaatakować.
Które z reakcji z ryc. 4 mogą mieć miejsce w eksperymencie E1?
Uzasadnij swoją odpowiedź.