Diagrama de temas

  • Człowiek i klimat. Poziom podstawowy

    Encyklopedia Klimatologiczna ESPERE. Skrót od angielskich słów:
    ENVIRONMENTAL SCIENCE PUBLISHED FOR EVERYBODY ROUND THE EARTH
    ENCYKLOPEDIA ESPERE - menu główne (rozwiń)
    Dział: Klimat Miasta. Poziom zaawansowany.
    dział CZŁOWIEK I KLIMAT: PODSTAWOWE - menu (rozwiń)
    • Człowiek i klimat. Poziom podstawowy

      Człowiek i klimat. Poziom podstawowy

      Gazy cieplarniane emitowane przez samochody, samoloty, fabryki i elektrownie zmieniają klimat Ziemi i mają udział w globalnym ociepleniu.

      Ciągle nie wiemy jak bardzo nasz klimat jest wrażliwy na wpływy antropogeniczne, ale wiemy, że wymienione wyżej rodzaje naszej działalności podwyższają temperaturę na Ziemi. W tej części Encyklopedii dowiesz się jak ludzie wpływaja na klimat Ziemi, jak klimat może się zmienić w przyszłości i jakie to będzie mieć konsekwencje dla życia ludzi, zwierząt i roślin. Dowiesz się także co my sami możemy zrobić aby opóźnić lub powstrzymać zmiany klimatu.

      człowiek i klimat, logo

      źródło: NASA

      O tej stronie:

      Autor: Camilla Schreiner - CICERO (Center for International Climate and Environmental Research - Oslo) - Norwegia
      1. Recenzent: Andreas Tjernshaugen - CICERO - Norwegia - 2004-01-20
      2. Recenzent: Knut Alfsen - Statistics Norway - Norwegia - 2003-09-12
      Konsultacja dydaktyczna: Nina Arnesen - Marienlyst school in Oslo - Norwegia - 2004-03-10
      ostatnia aktualizacja: 2004-03-27
      Tłumaczenie na język polski: Mgr Sebastian Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
      Redakcja techniczna: Damian Banaś, Wojciech Pudło, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

      • 1. Czy człowiek zmienia klimat?

        1. Czy człowiek zmienia klimat?

        Po raz pierwszy w historii ludzkości, człowiek zmienia klimat Ziemi poprzez emisje do atmosfery gazów zwiększających efekt cieplarniany. Główną ich przyczyną jest dramatyczne zwiększenie zużycia paliw kopalnych (węgiel, ropa i gaz), jakie nastąpiło od czasu Rewolucji Przemysłowej.

        Zmiany klimatu w przeszłości

        Klimat na Ziemi zawsze ulegał zmianom. Zaledwie 20 tysięcy lat temu, większość obszaru Europy Pn. była wciąż jeszcze pokryta lądolodem, którego grubość przekraczała trzy kilometry! Również Alpy i Pireneje były zlodowacone (występowały tam lodowce górskie). Nagłe zmiany klimatu pojawiały się dość często podczas epoki lodowcowej, a ich skutkiem było rozprzestrzenianie się bądź kurczenie zasięgu lądolodu. W zimnym klimacie na przedpolu lądolodu, małe grupy ludzi polowały na renifery, dzikie konie i bizony.

        Ludzie żyjący w epoce lodowcowej pozostawili po sobie kamienne narzędzia oraz wspaniałe malowidła naskalne. Ale ich sposób życia wkrótce miał stać się przeszłością. Przez kolejne tysiące lat orbita Ziemi wokół Słońca zmieniła się, sprawiając, iż okresy letnie stały się cieplejsze, a lód zaczął topnieć. Epoka lodowcowa skończyła się około 10 tysięcy lat temu. Od tamtego czasu klimat półkuli północnej ocieplił się i stał się o wiele bardziej stabilny. Dzięki ostatnim 10 tysiącom lat łagodniejszego klimatu, ludzie mogli rozwinąć rolnictwo, osadnictwo miejskie i cywilizację – co byłoby znacznie trudniejsze w czasie trwania epoki lodowcowej.

        dziki koń na malowidle jaskiniowym

        1. MALARSTWO JASKINIOWE. Malowidło dzikiego konia z jaskini w Lascaux we Francji, wykonane około 12,000-17,000 lat temu. Kiedy epoka lodowcowa skończyła się, ludzie zmienili swój tryb życia i przestali tworzyć malowidła naskalne.
        Źródło: Artchive.com

        Zawsze już będziemy zagrożeni nieoczekiwanymi, a dla nas nieprzyjemnymi zmianami klimatu, następującymi z przyczyn naturalnych. Przykładowo, około 400 lat temu Europa przeżyła stosunkowo zimny okres zwany małą epoką lodowcową (choć nie było oczywiście aż tak zimno, jak podczas tej właściwej epoki lodowcowej). Nowością są natomiast obecnie gwałtowne zmiany klimatu, których przyczynę stanowi działalność człowieka na Ziemi. Z powodu rosnącej emisji dwutlenku węgla i innych gazów powodujących efekt cieplarniany, jest możliwe, że wciągu najbliższych 100 lat zaobserwujemy najszybsze ocieplenie Ziemi od czasu końca epoki lodowcowej.

        Od problemów lokalnych do globalnych

        Człowiek od początku swojego istnienia odciskał swoje piętno na środowisku, w którym żył. Jednakże dawniej, skutki polowań czy uprawy roli były raczej lokalne. Zmieniła to Wielka Rewolucja Przemysłowa, która rozpoczęła się około roku 1750, a nabrała tempa w XIX i XX w. Rewolucja ta wywołała ogromne zmiany społeczne.

        Rewolucja Przemysłowa rozpoczęła się, gdy zaczęto masowo produkować towary w wielkich fabrykach, przy użyciu maszyn zasilanych energią pochodzącą z węgla, a wkrótce także gazu i elektryczności. To znacznie ułatwiło ludziom produkowanie towarów i pozwoliło rozwinąć nowoczesną technologię. W czasach przed-przemysłowych nie było przecież kolei, samochodów, samolotów, światła elektrycznego, telefonów ani telewizji.

        paliwa kopalne

        2. PALIWA KOPALNE. Przed rewolucją przemysłową, wszystkie statki były napędzane przez wiosła albo żagiel. Pierwsze statki motorowe były napędzane przez silniki parowe, zasilane węglem kamiennym.
        Źródło: The NOAA Photo Library

        Im więcej produkujemy i zużywamy, tym większy wpływ wywieramy na środowisko wokół nas. W ciągu ostatnich 50 lat, po raz pierwszy w historii stało się dla nas jasne, że aktywność człowieka zmienia środowisko całej planety; stwarzamy problemy o zasięgu już nie tylko lokalnym, lecz również globalnym. Jednym z takich globalnych problemów jest niebezpieczeństwo występowania zmian klimatu wywołanych działalnością człowieka, znane pod nazwą globalnego ocieplenia.

        Globalne zmiany klimatu

        Zmiany klimatu wywołane działalnością człowieka są spowodowane emisją gazów cieplarnianych do atmosfery. Pochodzą one z wielu źródeł, takich jak: fabryki i rolnictwo, które dostarczają nam pożywienia oraz innych dóbr materialnych, elektrownie, które dają nam prąd elektryczny, samochody i samoloty, dzięki którym możemy się swobodnie przemieszczać.

        Gazy cieplarniane zmieniają klimat Ziemi, zwiększając natężenie efektu cieplarnianego - naturalnego zjawiska, w którym para wodna, dwutlenek węgla oraz inne gazy obecne w atmosferze, pozwalają przedostać się promieniom słonecznym do powierzchni Ziemi, lecz potem pochłaniają ogromną część tej energii, wypromieniowywanej z powrotem przez ziemię, ale w postaci ciepła. Gdyby nie gazy cieplarniane, energia ta trafiałaby w przestrzeń kosmiczną. Gdyby nie naturalny efekt cieplarniany, średnia temperatura Ziemi wynosiłaby około (-18°C), a ziemia nie nadawałaby się do zamieszkania (jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat efektu cieplarnianego, zajrzyj do pola tematycznego "Troposfera").

        efekt cieplarniany

        3. EFEKT CIEPLARNIANY. Światło słoneczne (światło widzialne) swobodnie przechodzi przez atmosferę (żółte linie po lewej stronie ryciny). Pewna jego część jest natychmiast odbita przez chmury, cząstki stałe w atmosferze i jasne powierzchnie (żółte linie pośrodku ryciny). Reszta jest pochłaniana przez podłoże i ogrzewa Ziemię. Gazy cieplarniane w atmosferze spowalniają ucieczkę ciepła z powrotem do przestrzeni kosmicznej (czerwone linie na rycinie).
        Źródło: CICERO/Petter Haugneland

        Emitowanie dużych ilości gazów cieplarnianych znacznie zwiększa ich zawartość w atmosferze, co z kolei zwiększa intensywność efektu cieplarnianego. Coraz więcej ciepła jest uwięzione w atmosferze. Skutkiem tego może być wzrost temperatury atmosfery i w rezultacie zmiana klimatu na Ziemi.

        O tej stronie:

        Autor: Camilla Schreiner - CICERO (Center for International Climate and Environmental Research - Oslo) - Norwegia
        1. Recenzent: Andreas Tjernshaugen - CICERO - Norwegia - 2004-01-20
        2. Recenzent: Knut Alfsen - Statistics Norway - Norwegia - 2003-09-12
        Konsultacja dydaktyczna: Nina Arnesen - Marienlyst school in Oslo - Norwegia - 2004-03-10
        ostatnia aktualizacja: 2004-03-27
        Tłumaczenie na język polski: Mgr Sebastian Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
        Redakcja techniczna: Damian Banaś, Wojciech Pudło, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

      • 2. Jaki będzie świat po ociepleniu?

        2. Jaki będzie świat po ociepleniu?

        Globalne ocieplenie na Ziemi nie oznacza tylko, że będzie więcej upalnych dni! Zjawisko to może doprowadzić do zmiany rozkładu przestrzennego wiatrów i opadów na Ziemi, a także do podniesienia poziomu morza. Te zmiany wpłyną na życie roślin i zwierząt, a także na zdrowie ludzi, na warunki panujące na terenach gdzie mieszkamy, na rolnictwo i całą gospodarkę.

        Zmiany klimatu

        Klimat w przyszłości będzie kształtowany m.in. przez ilość emitowanych przez ludzi gazów cieplarnianych, co z kolei jest uzależnione od liczby ludności, zużycia paliw kopalnych, itd. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) oszacował, jak wielkich zmian klimatu możemy się spodziewać. Eksperci twierdzą, iż jeśli nie zrobimy nic, by zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych, w roku 2100 należy się liczyć z tym, iż:

        - średnia temperatura ziemi wzrośnie o 1,4-5,8°C w stosunku do roku 1990,
        - poziom mórz podniesie się o 9-88 cm,
        - spadnie 5-20% więcej deszczu i śniegu,
        - zaobserwujemy więcej ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak oberwania chmur, fale upałów, które z kolei mogą spowodować powodzie, osuwanie się ziemi, susze, pożary lasów,
        - wiatry i prądy oceaniczne zmienią kierunki, co doprowadzi prawdopodobnie do lokalnych zmian w warunkach klimatycznych.

        piorun i błyskawica

        1. PIORUN I BŁYSKAWICA. Zmiany klimatu mogą zwiększyć częstość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak burze.
        Zdjęcie: The NOAA Photo Library

        Naukowcy nie wiedzą czy temperatura wzrośnie o około 1° czy też o ponad 6°, ponieważ, po pierwsze nie wiadomo ile gazów cieplarnianych wyemitujemy w przyszłości, a po drugie wciąż nie ma pewności jak klimat Ziemi reaguje na zmiany ich koncentracji.

        Ponadto powyższe dane to wartości średnie dla całej planety. Oznacza to, że niektóre miejsca mogą stać się o wiele cieplejsze, podczas gdy inne mogą się ocieplić tylko trochę, lub nawet mogą stać się chłodniejsze. Jednakże wielkość zmian klimatu, z jakimi będą się zmagać poszczególne kraje, ma mało wspólnego z tym, ile gazów cieplarnianych dany kraj wyemitował. Gazy cieplarniane są wymieszane z innymi gazami w powietrzu. Po wyemitowaniu nie pozostają w pobliżu miejsca emisji, lecz są przenoszone w atmosferze w różnych kierunkach; ponadto długo utrzymują się w atmosferze zanim zostaną pochłonięte np. przez rośliny. Z tego powodu to nie sprawcy największych emisji odczują największe zmiany klimatu. Najpoważniejsze konsekwencje zwiększonego efektu cieplarnianego mogą z równym prawdopodobieństwem pojawić się w miejscach dalekich od źródeł emisji.

        Jakie będą konsekwencje?

        Skutki globalnego ocieplenia będą różne w poszczególnych regionach. Warunki pogodowe mogą się zmienić na bardziej suche lub wilgotne, cieplejsze lub zimniejsze, bardziej lub mniej wietrzne. Europa ociepli się, zwłaszcza w zimie. W północnej, wschodniej i centralnej Europie zwiększone opady stworzą zagrożenie powodziami, a równocześnie na południowych krańcach kontynentu, z powodu zmniejszonych opadów i większego parowania możemy się spodziewać częstszych susz. Mapy pokazują jakie zmiany klimatu mogą nastąpić w Europie.

        przewidywana zmiana temperatury

        2. CORAZ CIEPLEJ. Możliwe zmiany temperatury w Europie w obecnym stuleciu w wyniku globalnego ocieplenia. Mapa po lewej stronie pokazuje średnie roczne wartości temperatury powietrza, na podstawie pomiarów termometrycznych, w okresie 1961-1990. Mapa po prawej stronie pokazuje jakie mogą być średnie wartości temperatury w latach 2071-2100, według jednego z modeli klimatycznych. Dane te nie są pewne i inny model klimatu mógłby wyliczyć inne wartości. Poza tym, wyniki modelu zależą od tego, ile gazów cieplarnianych zostanie wyemitowanych do atmosfery w przyszłości.
        Źródło: Sweclim/Naturvardsverket

        przewidywana zmiana ilości opadów

        3. MOKRO I SUCHO. Możliwe zmiany ilości opadów (deszczu i śniegu) w Europie podczas obecnego stulecia w wyniku globalnego ocieplenia. Mapa po lewej stronie pokazuje zmiany w opadach zimowych. Mapa po prawej stronie pokazuje zmiany w opadach letnich. Mapy są wykonane za pomocą jednego z modeli klimatycznych. Dane te nie są pewne i inny model klimatu mógłby wyliczyć inne wartości. Poza tym, wyniki modelu zależą od tego, ile gazów cieplarnianych zostanie wyemitowanych do atmosfery w przyszłości.
        Źródło: Sweclim/Naturvardsverket

        Zwierzęta i rośliny muszą szukać nowych siedlisk

        Zmiany w klimacie wpłyną także na warunki życia zwierząt i roślin, zarówno jeśli chodzi o pojedyncze gatunki, jak i o całe ekosystemy. Wiele gatunków nie przetrwa jeśli ich środowisko stanie się suchsze, chłodniejsze, wilgotniejsze lub cieplejsze. Niektóre będą migrować do nowych miejsc, inne mogą wyginąć. Najbardziej narażone są te gatunki, które są przystosowane do konkretnych terenów. Cieplejszy klimat zmusi gatunki i całe ekosystemy do migracji w stronę biegunów, lub w wysokie tereny górskie. Te gatunki, które obecnie zamieszkują tereny wysokogórskie lub wysunięte na północ, będą narażone na wtargnięcie innych, a wyparte, nie będą miały dokąd pójść, skoro już teraz zajmują szczytowe partie gór. W rejonach polarnych lód na morzach stopi się wcześniej wiosną, zaś jesienią opóźni się jego tworzenie, co spowoduje liczne niekorzystne konsekwencjami dla gatunków, które na nim żyją (na przykład niedźwiedzie polarne lub niektóre gatunki fok).

        Obserwacje wykazały, że ocieplenie, jakie miało miejsce w ciągu ostatnich 30 lat, już wpłynęło na życie zwierząt i roślin w Europie. Na przykład niektóre gatunki ptaków i motyli poszerzyły zasięg występowania. Badania rozwoju niektórych gatunków roślin na wiosnę pokazują, że wypuszczanie pączków i kwitnięcie następuje coraz wcześniej (na przestrzeni ostatnich 50 lat każdej dekady rozpoczęło się o 2-5 dni wcześniej). Wiosenna migracja ptaków i składanie jaj zaczyna się każdej dekady 2-5 dni wcześniej, a gatunki, które są specjalnie przystosowane do konkretnego klimatu, przemieściły się co dekadę średnio o 6 km w stronę biegunów, lub 6 metrów wzwyż.

        kozica górska

        4. OBSZARY GÓRSKIE. Kiedy klimat się ociepla, gatunki zwierząt żyjące w górach przenoszą się na wyżej położone obszary. Na zdjęciu: kozica górska z Ameryki Pn. (Oreamnos americanus).
        Zdjęcie: Corel Gallery

        To, jak szybko ocieplenie faktycznie nastąpi, jest najważniejszym czynnikiem, który zadecyduje o przetrwaniu zwierząt i roślin, ponieważ im dłuższy czas będą one miały, żeby się przystosować, tym większa szansa, że im się to uda. Gwałtowne globalne ocieplenie oraz nagłe zmiany klimatu pozostawiają gatunkom mniej czasu na dostosowanie się, niż w wypadku, gdyby zmiany następowały powoli i stopniowo.

        niedźwiedź polarny

        5. CHUDSZE NIEDŹWIEDZIE. Niedźwiedź polarny jest gatunkiem zagrożonym przez zmiany klimatu. Specjalizuje się on w polowaniu na foki na obrzeżach kry lodowej dookoła bieguna północnego. Krótsze okresy występowania pokrywy lodowej skracają okres polowania niedźwiedzi polarnych. Badania wykazują, że niedźwiedzie polarne mają obecnie niższą wagę ciała niż w przeszłości.
        Zdjęcie: The NOAA Photo Library

        Zajrzyj na inne strony Encyklopedii!

        Więcej o IPCC:
        Człowiek i klimat - poziom zaawansowany - część 2

        O tej stronie:

        Autor: Camilla Schreiner - CICERO (Center for International Climate and Environmental Research - Oslo) - Norwegia
        1. Recenzent: Andreas Tjernshaugen - CICERO - Norwegia - 2004-01-20
        2. Recenzent: Knut Alfsen - Statistics Norway - Norwegia - 2003-09-12
        Konsultacja dydaktyczna: Nina Arnesen - Marienlyst school in Oslo - Norwegia - 2004-03-10
        ostatnia aktualizacja: 2004-03-27
        Tłumaczenie na język polski: Mgr Sebastian Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
        Redakcja techniczna: Damian Banaś, Wojciech Pudło, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

      • 3. Jak możemy zapobiec zmianom klimatu wywołanym działalnością człowieka?

        3. Jak możemy zapobiec zmianom klimatu wywołanym działalnością człowieka?

        Możemy zapobiec zmianom klimatu wywołanym działalnością człowieka np. emitując mniej gazów takich jak dwutlenek węgla. Im mniej będziemy ich dostarczać do atmosfery, tym mniejsze będzie ocieplenie klimatu w przyszłości.

        rowerzyści

        1. JAZDA NA ROWERZE: Im mniej gazów szklarniowych dostarczamy do atmosfery wskutek spalania paliw kopalnycb, tym mniejsze ocieplenie nastąpi w przyszłości.
        Źródło: Corel Gallery

        Ograniczenie spalania paliw kopalnianych

        Ludzie mogą zwolnić tempo zmian klimatu, do których przyczynili się swoją działalnością, być może uda się wręcz ostatecznie całkowicie je powstrzymać. System klimatyczny reaguje jednak powoli. Gazy, które już wyemitowaliśmy, będą wciąż wywierały wpływ na klimat przez wiele nadchodzących lat, nawet, jeśli będziemy bardzo zabiegać o obniżenie emisji. Choć zredukowanie emisji zwolni tempo zmian klimatu, będzie on nadal się zmieniał i to dłużej niż my będziemy żyć. Jednakże nasze dzieci i wnuki będą mogły odczuć pozytywne skutki naszych dzisiejszych wysiłków włożonych w ograniczanie emisji.

        Najważniejszą rzeczą, jaką możemy zrobić, by zapobiec zmianom klimatu, jest dążenie do spalania mniejszych ilości paliw kopalnych, a w konsekwencji ograniczenie emisji dwutlenku węgla.

        Lepsze technologie oraz zmiana stylu życia mogą ograniczyć ilość energii zużywanej przez nas na transport, ogrzewanie, chłodzenie, oświetlanie, używanie urządzeń napędzanych energią elektryczną, produkcję przemysłową, itd.

        Używanie źródeł energii innych niż paliwa kopalne może przyczynić się w dużym stopniu do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Wśród alternatywnych źródeł energii sporą grupę stanowią źródła odnawialne - należą do nich wiatr, energia słoneczna oraz woda (aczkolwiek w niektórych przypadkach gazy cieplarniane powstają także jako skutek uboczny procesów obumierania i gnicia roślin w zbiornikach wodnych). Biomasa np. drewno czy słoma także mogą być alternatywnym źródłem energii, o ile w zamian sadzone są nowe drzewa. Wreszcie, jakkolwiek z wielu przyczyn kontrowersyjna, energia nuklearna także może być zaliczona do tej grupy.

        Dzięki technologicznym innowacjom możemy uzyskać nowe źródła energii, które w przyszłości zastąpią paliwa kopalne. Przykładowo, być może samochody będą zamiast benzyny napędzane wodorem (silniki wodorowe nie powodują emisji dwutlenku węgla, jednakże by uzyskać wodór, potrzebne jest dużo energii. Gdyby ta energia miała pochodzić z węgla, ropy lub gazu, oznaczałoby to emisję dwutlenku węgla równie dużą, jak gdyby samochody dalej były napędzane benzyną).

        Czy nie można po prostu odfiltrowywać dwutlenku węgla?

        Wiele rodzajów zanieczyszczeń może być "wyłapanych" przy użyciu filtrów lub podobnych urządzeń. Obecnie nie istnieje jednak technologia, która efektywnie, a przy tym za rozsądną cenę, usuwała by dwutlenek węgla ze spalin pochodzących z kotłowni, elektrowni i silników samochodowych. Zarówno rządy wielu krajów, jak i prywatne firmy pracują jednak nad wynalezieniem opłacalnych technologii, które wychwycą dwutlenek węgla przy spalaniu węgla, ropy lub gazu, nim dostanie się on do atmosfery. Mógłby on następnie być magazynowany głęboko pod ziemią, na przykład w pustych szybach naftowych.

        Każdego roku koncern naftowy Statoil magazynuje około miliona ton dwutlenku węgla 1000 metrów pod dnem oceanu w pokładach piaskowca w rejonie zwanym polem Sleipner na Morzu Północnym. Dwutlenek węgla jest tam oddzielany od gazu ziemnego, który jest odpompowywany z pola Sleipner wtłaczany do piaskowca znajdującego się pod dnem oceanu. W tamtejszych pokładach piaskowca jest miejsce na co najmniej 600 bilionów ton dwutlenku węgla, co w przybliżeniu odpowiada emisji wszystkich elektrowni w Europie w ciągu następnych 600 lat.

        Dwie przeszkody muszą zostać pokonane, nim ta technologia będzie mogła być stosowana na szeroką skalę. Po pierwsze, musimy być pewni, że obszary magazynowania są naprawdę bezpieczne i gaz stamtąd nie wycieknie. Po drugie, koszty wychwytywania i magazynowania dwutlenku węgla muszą stać się na tyle niskie by przemysł stać było na stosowanie tej technologii. Dziś nikt więc nie może powiedzieć czy i kiedy dwutlenek węgla będzie wychwytywany i magazynowany po opłacalnych kosztach. Tak czy inaczej, proces ten może być stosowany jedynie dla pojedynczych wielkich źródeł emisji - takich jak elektrownie i fabryki. Emisja gazów pochodzących z mniejszych, rozproszonych źródeł - takich jak samochody, samoloty, piecyki naftowe albo kuchenki gazowe, nie może być zredukowana przy użyciu tej technologii.

        gaz ziemny na polu Sleipner

        2. W DNO MORZA: Na polu Sleipner na Morzu Północnym, gaz ziemny jest wydobywany z dna morza. Dwutlenek węgla jest oddzielany od gazu i wpompowany z powrotem do warstw piaskowca, znajdujących się nieopodal.
        Źródło: Alligator Film/BUG

        Zmniejszenie emisji innych gazów cieplarnianych

        Możemy także ograniczyć emisje gazów cieplarnianych pochodzących z innych źródeł niż paliwa kopalne.

        • Powstrzymując wylesianie możemy zapobiec uwalnianiu się dwutlenku węgla do atmosfery. Obecnie deforestacja jest szczególnie powszechna w regionach tropikalnych, gdzie wycina się lasy, by utworzyć pastwiska lub pola uprawne.
        • Wysypiska śmieci dostarczają do atmosfery metan (CH4), który jest bardzo silnym gazem cieplarnianym, powstającym z gnicia odpadów organicznych. Wychwytując ten gaz i używając go jako paliwa, uzyskujemy zarówno źródło ciepła, jak też redukcję emisji gazów cieplarnianych.
        • Rolnictwo ma swój udział w wydzielaniu dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu (N20). Szersze zastosowanie przyjaznych dla środowiska metod upraw może zredukować skalę tej emisji.
        • Wiele procesów przemysłowych powoduje emisje gazów cieplarnianych, szczególnie tych, które zawierają fluor (HFCs, PFCs i SF6). Ta emisja może być zredukowana dzięki nowym technologiom.

        Wychwytywanie dwutlenku węgla z atmosfery

        Możemy także zwiększyć pochłanianie atmosferycznego dwutlenku węgla w lasach, na lądzie oraz w morzu.

        • Kiedy sadzimy lasy to węgiel znajdujący się w powietrzu jest pochłaniany przez rosnące drzewa. To powoduje usunięcie z atmosfery pewnej części dwutlenku węgla, który do niej emitujemy. Jednakże możliwość zwiększenia absorpcji dwutlenku węgla w taki sposób jest na tyle ograniczona, iż nie może pokryć więcej niż ułamka całkowitej emisji CO2 spowodowanej działalnością człowieka. Sadzenie lasów może także stwarzać problemy. W niektórych przypadkach narusza to funkcjonowanie rolnictwa lub niszczy siedliska gatunków dzikich zwierząt i roślin.
        • Oceany pochłaniają ogromne ilości dwutlenku węgla z atmosfery. Jedną z propozycji jest więc zwiększenie tego typu absorpcji poprzez zapewnienie większego wzrostu fitoplanktonu, który wiąże węgiel atmosferyczny poprzez fotosyntezę. Nie udokumentowano jednak efektywności tego kroku, a wzrost ilości alg po nawożeniu wód oceanicznych może mieć inne, niekorzystne konsekwencje.

        sadzenie drzew

        3. LASY: sadząc lasy, sprawiamy, że absorpcja dwutlenku węgla z atmosfery będzie się zwiększać.
        Zdjęcie: Wojciech Pudło

        Gazy cieplarniane emitowane do atmosfery pochodzą z bardzo wielu źródeł, tak więc wiele różnych działań musi zostać podjętych, by ograniczyć ich emisje. Jednakże rola paliw kopalnych jest tak duża, iż wypracowywanie strategii ograniczania emisji będzie musiało skoncentrować się na emisji pochodzącej właśnie z ich spalania.

        Dlaczego spalanie drewna nie ma wpływu na zmiany klimatu?

        Kiedy jako paliwa używamy biomasy, na przykład drewna lub trocin, następuje uwalnianie energii w formie ciepła, a węgiel wraca do atmosfery w postaci dwutlenku węgla. O ile dba się, by tam, gdzie w celu uzyskania drewna wycięto stare drzewa, wyrastały nowe, to one będą pochłaniać CO2 z atmosfery, wiążąc go na nowo w postaci biomasy. W ten sposób zachowana jest równowaga w obiegu CO2. W dłuższym czasie ilość dwutlenku węgla w atmosferze będzie więc stała. Dlatego paliwa naturalne są uznawane za neutralne pod względem zwiększania ilości dwutlenku węgla w atmosferze.

        energia z paliw naturalnych

        4. ENERGIA Z PALIW NATURALNYCH: paliwa naturalne są uważane za neutralne pod względem zwiększania zawartości dwutlenku węgla w atmosferze.
        Zdjęcie: Corel Gallery

        O tej stronie:

        Autor: Camilla Schreiner - CICERO (Center for International Climate and Environmental Research - Oslo) - Norwegia
        1. Recenzent: Andreas Tjernshaugen - CICERO - Norwegia - 2004-01-20
        2. Recenzent: Knut Alfsen - Statistics Norway - Norwegia - 2003-09-12
        Konsultacja dydaktyczna: Nina Arnesen - Marienlyst school in Oslo - Norwegia - 2004-03-10
        ostatnia aktualizacja: 2004-03-27
        Tłumaczenie na język polski: Mgr Sebastian Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
        Redakcja techniczna: Damian Banaś, Wojciech Pudło, Uniwersytet Jagielloński, Kraków