Wstęp
Region Mesa Verde położony na pograniczu stanów Kolorado i Utah na Południowym Zachodzie Ameryki Północnej słynie z pięknych krajobrazów, ale także starożytnych miast wybudowanych w niszach i jaskiniach na stokach stromych kanionów. Te malowniczo położone osady zbudowane zostały w XIII wieku n.e. przez Indian Pueblo. Rolnicze społeczności Pueblo wytworzyły jedną z najbardziej rozwiniętych kultur indiańskich Ameryki Północnej przed przybyciem Kolumba. Doskonale opanowały umiejętność budowy kilkupiętrowych domostw z kamienia, przypominających średniowieczne kamienice, czy wręcz późniejsze bloki mieszkalne. Indianie Pueblo słynęli także z wykonywania misternie zdobionej biżuterii, tworzenia sztuki naskalnej oraz ceramiki malowanej w różne przedstawienia czarnym barwnikiem na białym tle. Kultura Pueblo trwa aż do dziś, współcześni Indianie Pueblo mieszkają w Arizonie i Nowym Meksyku, podtrzymując i kultywując wiele z dawnych tradycji i zwyczajów swoich przodków.
Pierwszy samodzielny polski projekt archeologiczny w Stanach Zjednoczonych
Od 2011 roku w kilku kanionach w południowo-zachodniej części Kolorado realizowany jest polski projekt archeologiczny, Projekt Archeologiczny Sand Canyon-Castle Rock prowadzony przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kierownikiem badań jest dr Radosław Palonka. Badania projektu skupiają się na analizie modelu osadniczego oraz zmian społeczno-kulturowych, które miały miejsce wśród Indian Pueblo zamieszkujących osady w badanych przez projekt kanionach oraz na dokumentacji kultury materialnej, m.in. ceramiki z XIII wieku n.e. Badania projektu skupiają się także na dokumentacji sztuki naskalnej (malowideł i rytów), które pokrywają skalne ściany kanionów oraz murali na ścianach budynków, których duża część została odkryta dopiero dzięki badaniom polskiego projektu. Od 2014 roku badania projektu finansowane są z Narodowego Centrum Nauki (grant Sonata).
