Diagrama de temas

  • Encyklopedia Klimatologiczna ESPERE. Skrót od angielskich słów:
    ENVIRONMENTAL SCIENCE PUBLISHED FOR EVERYBODY ROUND THE EARTH
    ENCYKLOPEDIA ESPERE - menu główne (rozwiń)
    Dział: Troposfera. Poziom podstawowy.
    dział TROPOSFERA: PODSTAWOWE - menu (rozwiń)

    • Troposfera. Poziom podstawowy

      Co się dzieje w otaczającym nas powietrzu?

      Naszą planetę otacza cienka warstwa powietrza. Staje się ona coraz rzadsza wraz ze wzrostem wysokości ponad powierzchnią Ziemi. Nazywamy ją atmosferą. Słowo to ma greckie korzenie; "atmos" znaczy w tym języku gaz lub opary, zaś "sphaira" to sfera, warstwa.

      Atmosfera widziana z kosmosu
      © NASA visible Earth


      Skład powietrza, którym oddychamy oraz jego własności są istotne nie tylko dla życia roślin, zwierząt i ludzi. Mają także wpływ na klimat Ziemi. Patrząc w górę w pogodny dzień widzimy jedynie niebieskie niebo. Gdybyśmy jednak zaczęli mierzyć temperaturę to okazałoby się, że ona aż do wysokości 100 km raz wzrasta a raz spada. Możemy więc stwierdzić, że istnieje kilka niewidocznych warstw atmosfery. Najniższa z nich to ta, w której żyjemy, i w której zachodzą procesy pogodowe. Rozciąga się ona od powierzchni Ziemi do wysokości około 8 km na biegunach i około 15 km nad równikiem. Nazywa się troposfera. To słowo także pochodzi z greki, "tropo" oznacza coś zmieniającego się.

      W troposferze temperatura spada wraz ze wzrostem wysokości. Ta tendencja ulega zmianie na górnej granicy troposfery nazywanej tropopauzą. Teksty tworzące to pole tematyczne objaśniają cechy, skład i procesy chemiczne zachodzące w troposferze.

      O tej stronie:

      Autor: dr Elmar Uherek - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy
      Ostatnia aktualizacja: 2004-06-12
      Tłumaczenie na język polski: dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
      Redakcja techniczna: Wojciech Pudło, Paulina Szewczyk

      • 1. Wiadomości wstępne o troposferze

         1. Wiadomości wstępne o troposferze

        Troposfera jest najniższą warstwą atmosfery. To w troposferze przebiegają procesy pogodowe, jest to także ta warstwa powietrza w której my żyjemy. Gdy rozglądamy się dookoła nas to zazwyczaj pole naszego widzenia jest dość ograniczone, bo widok zasłaniają nam budynki, drzewa, góry, lub też powietrze jest zapylone czy zamglone. Natomiast patrząc w niebo myślimy, że powietrze jest bezkresne. Jednakże warstwa powietrza otaczająca naszą planetę, która nas chroni i umożliwia życie na Ziemi, jest bardzo cienka w porównaniu z rozmiarami samej Ziemi.

        Atmosfera widziana z kosmosu
        źródło: NASA

        Pomyśl tylko, że jeśli podróżujesz samolotem na wysokości 10-11 km, to 80% cząsteczek powietrza tworzących atmosferę znajduje się w warstwie powietrza poniżej Ciebie.
        W tej części zobaczymy jakie zmiany zachodzą w atmosferze wraz ze wzrostem wysokości. Porównamy rozmiary powierzchni Ziemi z rozmiarami najniższej warstwy atmosfery, czyli troposfery. Zastanowimy się jak bardzo właściwości danego terenu wpływają na cechy troposfery nad tym terenem. Dowiemy się z czego składa się powietrze i przekonamy się, że wiele cech naszego klimatu nie jest skutkiem oddziaływania głównych składników powietrza, ale gazów śladowych, mogących stanowić zaledwie jedną milionową część wszystkich cząstek powietrza.

        O tej stronie:

        Autor: dr Elmar Uherek - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy
        Ostatnia aktualizacja: 2004-03-29
        Tłumaczenie na język polski: dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
        Redakcja techniczna: Wojciech Pudło, Paulina Szewczyk

      • 2. Efekt cieplarniany, promieniowanie i biosfera

        2. Efekt cieplarniany, promieniowanie i biosfera

        Mówiąc o klimacie wiele osób myśli o globalnym ociepleniu. A mówiąc o globalnym ociepleniu większość z nas ma na myśli efekt cieplarniany. Czym jednak jest efekt cieplarniany?

        Czy człowiek uczynił z Ziemi szklarnię?

        Energia wykorzystywana w procesach klimatycznych pochodzi od Słońca. Co jednak dzieje się z energią słoneczną kiedy przechodzi przez atmosferę? Co się dzieje gdy światło słoneczne pada na chmury lub dociera do powierzchni Ziemi? Nie tylko Słońce wysyła swoje promieniowanie do Ziemi; Ziemia wysyła promieniowanie podczerwone w przestrzeń kosmiczną. Nie dociera ono tam jednak bezpośrednio, gdyż wcześniej napotyka na chmury i gazy cieplarniane. Pierwszy tekst tej części pola tematycznego zapozna nas z mechanizmem dostawy energii słonecznej na Ziemię i efektem cieplarnianym.

        Następnie przekonamy się co rośliny dostarczają do powietrza, tak w czasie swoich cykli życiowych, jak też gdy giną w pożarach lasów.

        Bez efektu cieplarnianego
        życie na Ziemi nie byłoby możliwe.

        O tej stronie:

        Autor: dr Elmar Uherek - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy
        Recenzent: Dr. Pascal Guyon, MPI for Chemistry - Mainz
        Ostatnia aktualizacja: 2004-05-12
        Tłumaczenie na język polski: dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
        Redakcja techniczna: Wojciech Pudło, Paulina Szewczyk

      • 3. Ozon i tlenki azotu jako kluczowe związki chemiczne w atmosferze

        3. Ozon i tlenki azotu jako kluczowe związki chemiczne w atmosferze

        Wśród procesów chemicznych zachodzących w atmosferze dominują procesy utleniania. Oprócz rodników hydroksylowych OH biorą w tym udział ozon O3 i tlenki azotu (NO + NO2 = NOx).

        W tej części Encyklopedii dowiesz się jak powstają i jakie są cechy charakterystyczne tych związków. Zwłaszcza rola ozonu jest często mylnie rozumiana. Wprawdzie potrzebujemy tego gazu w stratosferze, jednakże jego obecność w troposferze jest niepożądana. Tutaj dowiesz się o tworzeniu i ujemnym wpływie smogu ozonowego w troposferze.

        O tej stronie:

        Autor: dr Elmar Uherek - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy
        Recenzent: dr Rolf von Kuhlmann - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy
        Ostatnia aktualizacja: 2004-04-30
        Tłumaczenie na język polski: Mgr Jerzy Bojan, Zespół Szkół, Proszowice; Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
        Redakcja techniczna: Wojciech Pudło, Paulina Szewczyk