Pogoda i klimat. Różnorodność jednorodności.

Wiedza to najważniejszy element stanowiący podstawę prawidłowo przygotowanej prognozy pogody. Obejmuje ona zarówno znajomość praw fizycznych rządzących procesami zachodzącymi w atmosferze, jak i szeroko pojętą wiedzę i umiejętności synoptyka, który nabywa je w trakcie długiego procesu nauki, a następnie wielu lat pracy.

NAUKOWE PODSTAWY PROGNOZ POGODY, czyli znajomość procesów zachodzących w atmosferze oraz współoddziaływania wszystkich elementów środowiska naturalnego.

Nasza wiedza dotycząca prawidłowości zmian stanu atmosfery (czyli pogody - opisywanej wartościami poszczególny elementów meteorologicznych) powstawała bardzo powoli i dopiero dynamiczny rozwój fizyki oraz pomiarów meteorologicznych, jaki nastąpił w ciągu ostatnich 100-200 lat pozwolił na zrozumienie najważniejszych praw rządzących pogodą i klimatem. Mało kto wie, że wiedza ta nie „należy” do jednej dziedziny naukowej. Swój udział w jej odkrywaniu miały przede wszystkim fizyka atmosfery, klimatologia, hydrologia, chemia i badania satelitarne. Umożliwiły one poznawanie poszczególnych procesów zachodzących w atmosferze w różnych skalach czasowych (minut, godzin, dni, miesięcy czy lat) i przestrzennych (m.in.: w przypowierzchniowej warstwie powietrza, w troposferze i wyżej położonych warstwach atmosfery, w niewielkich obszarach, jak doliny i tych dużych, takich jak kontynenty czy półkule) oraz połączenie tych informacji w jeden zbiór wiedzy o atmosferze. Trzeba również podkreślić znaczący wkład nowoczesnych technik takich jak badania kosmiczne, pozyskiwanie i wykorzystywanie zdjęć satelitarnych, rozwój systemów radarowych oraz systemów detekcji wyładowań, nowe metody przetwarzania ogromnych ilości informacji i ich kartograficznej prezentacji czy też modelowanie zachodzących zmian.

SYNOPTYK

Już pochodzenie słowa SYNOPTYK [gr. synoptikós obejmujący okiem] (Niedźwiedź, 2003) wskazuje na najważniejszą umiejętność jaką powinna posiadać osoba zajmująca się przygotowywaniem prognozy pogody, czyli całościowego spojrzenia na zachodzące w pogodzie zmiany (zmiany wartości elementów meteorologicznych), dostrzegania pewnych prawidłowości i przewidywania ich konsekwencji.

Wszystkich synoptyków łączy ukończenie studiów o kierunku przyrodniczym (często jest to fizyka atmosfery, geografia czy geofizyka) oraz odbycie 1-2-letniego specjalistycznego kursu lub stażu w biurze meteorologicznym, gdzie przyszły synoptyk pogłębia wiedzę meteorologiczną, zdobywa wiedzę operacyjną oraz odbywa szkolenia w zakresie prognoz specjalistycznych (morskich, lotniczych). Jednak zanim uzyska uprawnienia do samodzielnego przygotowania prognoz musi zaliczyć egzamin potwierdzający nabyte umiejętności. Od tego momentu synoptyk ma prawo do przygotowania prognoz meteorologicznych, ale jednocześnie przejmuje na siebie odpowiedzialność za skutki błędów jakie może popełnić. Kolejne lata pracy, to dalsze szkolenia i nabywanie, niezbędnego w tym zawodzie doświadczenia. Zwykle po upływie kilku lat synoptycy przystępują do kolejnych egzaminów, po których powierza się im coraz trudniejsze zadania. W Polsce, po kolejnych kilku latach, praca synoptyka podlega jeszcze jednej ocenie, po której otrzymuje on stopień starszego synoptyka świadczący o bardzo wysokich umiejętnościach i wyjątkowym doświadczeniu zawodowym.

Nieustające kształcenie jest jedną z najważniejszych cech tego zawodu. Wynika ono nie tylko z chęci podnoszenia kwalifikacji, ale wymuszone jest rozwojem wiedzy meteorologicznej, powstawaniem coraz doskonalszych narzędzi do badania tego co się dzieje w atmosferze czy też zmian w sposobie działania służb meteorologicznych (np. zmiany w depeszach meteorologicznych, w systemach przepływu informacji i dostarczania prognoz lub pojawienie się nowych użytkowników, dla których należy przygotować nowe rodzaje informacji o pogodzie). Jednocześnie, wraz z rozwojem technologicznym i wzrostem stopnia zamożności społeczeństw, stale wzrasta zapotrzebowanie na coraz bardziej szczegółowe informacje i coraz dokładniejsze prognozy pogody. Z tego powodu synoptyka ciągle należy do dynamicznie rozwijających się dziedzin nauki, a służba meteorologiczna zaliczana jest do najważniejszych służb państwowych.