2.2. Prognostyki

Prognostyki
Prognostyki



Na podstawie różnego rodzaju zjawisk występujących w atmosferze, lub zachowania zwierząt i roślin można próbować prognozować pogodę.

Jak stwierdził Rodryg Zakrzewski w publikacji z 1928 r. pt. „Zarys meteorologji praktycznej czyli prognostyki odmian powietrza podane na podstawie badań przyrody” open_in_new, prognostyki pogody można podzielić ze względu na przedmiot obserwacji na 5 grup:

rzeczy martwe, które w związku ze swoimi właściwościami higroskopijnymi są wrażliwe na temperaturę, ciśnienie atmosferyczne, światło, elektryczność; ciała takie mogą m.in. zwiększać lub zmniejszać swoją formę (rozmiar, objętość), barwę, skupienie itp.;   
stan roślin, które są bardzo wrażliwe na warunki atmosferyczne i ich zmiany, np. przed deszczem, z obawy o nadmierną wilgoć, zamykają swoje kwiaty lub nadają liściom kształt kulisty, tworząc ochronę na kształt parasola, natomiast przed silnym wiatrem i burzą zbliżają liście ku sobie i kieruję nimi jak żaglami, aby stawiały mniejszy opór; 
zachowanie się zwierząt, które podobnie jak rośliny, ale w dużo bardziej zaawansowanym stopniu, mają rozwinięte poczucie ochrony (instynkt) przed zmieniającymi się warunkami pogodowymi, dotyczy to zarówno zwierząt dziko żyjących (np. ptaków, żab, pająków), ale też zwierząt domowych (bydła, drobiu, koni, kotów);
zjawiska i siły przyrody, np. występowania określonych rodzajów chmur i zjawisk meteorologicznych, kierunku i prędkości wiatru, zabarwienia nieba, widzialności, wilgotności powietrza;
periodyczność fenomenów w naturze, które funkcjonują w formie podań i przysłów ludowych, a są związane z przepowiednią pogody, zmian temperatury, pór roku, zamarzania i rozmarzania lodu na rzekach, zajęć gospodarczych, przylotu i odlotu ptaków (spis takich przepowiedni można znaleźć od strony 209 w publikacji Zakrzewskiego open_in_new).

Należy pamiętać, że nie można kierować się tylko jedną prognostyką, gdyż dopiero kilka z nich, zgodnie wskazujących na daną pogodę umożliwia dokładniejszą prognozę pogody. Część prognostyków została sformułowana w postaci wierszyków ułatwiających zapamiętanie (patrz zestawienie). Będąc więc w terenie, bez dostępu do profesjonalnych prognoz pogody, warto obserwować przyrodę i próbować przewidzieć zmiany pogody, choć również sama obserwacja i prognozowanie może stanowić dodatkową atrakcję podczas przebywania w terenie.



Prognostyki w formie wierszowanej

postać 7
Barometr – kiedy w dół spada, złą pogodę przepowiada.
Pierwszy ciśnienia wzrost, po spadku, pogarsza aurę w każdym przypadku.
Ciśnienie niskie i jeszcze spada, uważaj pilnie, taka jest rada. Dopiero, gdy rośnie, choć już wysokie, roztropny żeglarz znajdzie spokój.
Tęcza rano ostrzega, wieczorem raduje. Minie deszcz, niebo się rozsnuje.
Gdy tęcza na niebie o świcie – żeglarz walczy o przeżycie.
Gdy tęcza przy wieczerzy – żeglarz zęby szczerzy.
Tęcza rano jak marzenie, to z niebios ostrzeżenie.
Księżyc w lisiej czapie, wnet Ci na głowę nakapie.
Długo zapowiadana burza – w nieskończoność się wydłuża, burzy nagłe pojawienie – burzy szybkie zakończenie.
Kiedy wiatr dmucha przed deszczem, daj żaglom popracować jeszcze.
Gdy deszcz przed wiatrem zjawia się nagle, uważaj żeglarzu na liny i żagle.
Gdy chmury jak makreli łuseczki lub makaronu cienkie niteczki, wtedy żeglarz ożywia się nagle, gotów wkrótce zrzucić żagle.
Barankowe niebo i pierzaste chmury, na wysokich masztach zdejmuj żagle z góry.
Gdy czerwone Słońce wschodzi, w marynarzu bojaźń rodzi. Lecz gdy czerwień o zachodzie, wie marynarz o pogodzie.
Czerwony wieczór i szary ranek, będzie dzień ładny, bez niespodzianek. Szaro wieczorem, czerwono z rana, nie bierz się bracie, do żeglowania.
Niebo w nocy czerwone, marynarzy nadzieje spełnione. Czerwone niebo rano, marynarzom przestrogę dano.
Czerwone Księżyca lico, wody przybędzie nieco.
Gdy dym na dół wędruje, wnet się pogoda zepsuje.
Księżyc czysty mróz siarczysty.



Zadania do wykonania 

Last modified: Tuesday, 8 February 2022, 11:48 PM