Pogoda i klimat. Różnorodność jednorodności.

Mechanizmy opisane w punkcie 5, a związane z powstawaniem bryzy, są też częściowo odpowiedzialne za różnice w zachmurzeniu, obserwowane czasem nad zbiornikami. To jakie chmury występują w danym momencie nad danym obszarem zależy w głównej mierze od procesów cyrkulacji atmosfery w skali globalnej. Ale w pewnych warunkach pogodowych znaczącą rolę zaczynają odgrywać czynniki lokalne. Wiosną i latem, kiedy woda jest chłodniejsza od otaczających terenów lądowych, przy pogodzie bezchmurnej i bezwietrznej (obserwowanej rano w całym regionie, w którym znajduje się zbiornik), możemy obserwować w ciągu dnia nad obszarem lądowym rozwój chmur Cumulus [patrz część: Chmury], a nad obszarem wodnym – brak zachmurzenia. Dlaczego? Powietrze nad lądem jest cieplejsze i unosi się, a chłodniejsze, cięższe powietrze nad wodą – osiada. Zatem powietrze nad lądem wynosi coraz wyżej parę wodną, dostarczaną do powietrza głównie poprzez ewapotranspirację roślin. Gdy unoszące się wraz z parą wodną powietrze dotrze do wysokości na jakiej występuje poziom kondensacji i zarazem wystąpią inne warunki do utworzenia się chmury – będziemy mogli zobaczyć efekt tych procesów na niebie. W tym czasie nad zbiornikami występuje brak zachmurzenia, a prądy zstępujące, związane z opisanym osiadaniem powietrza, mogą być niebezpieczne np. dla paralotniarzy czy szybowników. W nocy sytuacja jest odwrotna; powietrze nad zbiornikiem jest cieplejsze niż nad lądem i tam występują prądy wstępujące, ale znacznie słabsze niż nad lądem w dzień. Jesienią nad zbiornikami mogą powstawać chmury piętra niskiego i mgły, gdyż woda jest cieplejsza od obszarów otaczających ją, często przez całą dobę. Na obszarach podlegających oddziaływaniu zbiorników wodnych obserwuje się mniejsze sumy opadów atmosferycznych niż na pozostałych terenach, zwłaszcza latem, oraz mniej dni z opadami słabymi. Przykładowo, nad Zbiornikiem Rożnowskim (woj. Małopolskie) roczne sumy opadów są mniejsze o ok. 30 mm niż na terenach nie podlegających oddziaływaniu zbiornika.



Ryc. 12. Zachmurzenie i opady występujące nad zbiornikami wykazują istotne różnice w porównaniu z obszarami lądowymi.